Beïnvloedbaar verzuim is ziekteverzuim dat (deels) veroorzaakt wordt door werkgerelateerde factoren zoals werkdruk, onduidelijke communicatie of gebrekkig leiderschap. In tegenstelling tot puur medisch verzuim, kun je als organisatie hier wél invloed op uitoefenen. Bijvoorbeeld door anders te organiseren of leidinggevenden beter te trainen.
Een zorgorganisatie had 7,7% verzuim. De werkdruk was voelbaar, de frustratie groeide, maar niemand wist waar de oorzaak precies lag. De teamleiders hadden het gevoel dat ze er alleen voor stonden. HR kreeg de cijfers maar niet omlaag, zo gaven ze aan.
Je zet alles op alles om verzuim terug te dringen, maar ondanks gesprekken, begeleiding en een arbodienst verandert er weinig. HR loopt achter de feiten aan, teamleiders raken overbelast en het MT begint te twijfelen.
Een zieke werknemer kost je al snel twee keer zijn salaris: gemiddeld zo’n 400 euro per dag, staat in dit artikel. Volgens het CBS heeft 48 tot 60% van het verzuim directe relatie met werkfactoren zoals te hoge werkdruk, conflicten of slechte werkorganisatie. Het goede nieuws: die factoren zijn meestal wél beïnvloedbaar.
Als arbeidsdeskundige en eigenaar van ADXpert begeleid ik dagelijks organisaties met dit soort vraagstukken. Ik geloof dat een verzuimpercentage boven de 3% zelden puur toeval is. Er zit bijna altijd een beïnvloedbaar deel onder dat cijfer.
Dat vraagt om een andere manier van kijken naar verzuim.
In dit artikel laat ik je zien:
- Wat ‘beïnvloedbaar verzuim’ precies is (en wat niet),
- Waarom veel organisaties vasthouden aan misverstanden die verzuim in stand houden,
- En hoe je – aan de hand van een praktijkvoorbeeld – structureel resultaat kunt boeken, zónder te duwen op regels of harder te controleren.
Zo weet je precies hoe je structurele verzuimreductie bereikt én de regie terugpakt.
Wat is beïnvloedbaar verzuim?
Veel HR-verantwoordelijken en werkgevers worstelen met dezelfde vraag: wanneer is verzuim nog normaal, en wanneer moet je je zorgen maken? Daarbij wordt vaak de 3%-norm genoemd. Een organisatie als het CBS verwijst in haar rapportages zoals deze standaard naar dit landelijk gemiddelde.
Toch vraag die 3% om nuance. In sommige sectoren is dat netjes, in andere juist aan de hoge kant. Belangrijker dan het getal zelf is de vraag: welk deel van dit verzuim is beïnvloedbaar? Een praktisch signaal:
Om daar zicht op te krijgen, helpt het om onderscheid te maken tussen drie typen verzuim.
Overzicht van de drie soorten verzuim
Hieronder zie je de drie soorten verzuim uitgelegd, inclusief hoe je als organisatie invloed kunt uitoefenen.
|
Type verzuim |
Wat is het? |
Hoeveel invloed heb je als organisatie? |
Voorbeelden |
|
Hard verzuim |
Verzuim met een duidelijke medische oorzaak, zoals een operatie of griep. |
Zeer beperkt – medische oorzaak, buiten directe invloed van de organisatie. |
- Herstel na een hartoperatie - Griep met hoge koorts - Gebroken arm door een privé-ongeval |
|
Grijs verzuim |
Verzuim waarbij medische én sociale of organisatorische factoren meespelen. |
Gedeeltelijk – er is ruimte voor beïnvloeding via werkomstandigheden of begeleiding. |
- Rugklachten door werk + stress - Lichte burn-outklachten - Heesheid waardoor bellen lastig is |
|
Beïnvloedbaar verzuim |
Verzuim door structurele werkgerelateerde oorzaken, zoals werkdruk, onduidelijkheid of slechte communicatie. |
Groot – dit type verzuim kun je actief terugdringen door anders te organiseren. |
Verzuim door werkdruk of gebrek aan balans - Afwezigheid door slechte teamdynamiek - Onvrede over leiding of organisatie als reden voor verzuim |
En juist die beïnvloedbare categorie verdient meer aandacht als je écht wilt sturen op lager verzuim
Misverstanden over verzuim die organisaties duur komen te staan
Veel organisaties blijven onnodig hoog in hun verzuimpercentage hangen door hardnekkige misverstanden over wat verzuim is, en wie er invloed op heeft. In gesprekken met werkgevers vallen vaak dezelfde aannames op. Bijvoorbeeld:
“Ziek is ziek.”
Hoewel dat juridisch klopt, betekent het niet dat je als organisatie geen invloed hebt op de omstandigheden die ziekte in de hand werken.
“Als de bedrijfsarts wat strenger is, daalt het verzuim vanzelf.”
De rol van de bedrijfsarts is medisch, niet organisatorisch. Hij of zij kan geen onderliggende werkdruk, onduidelijke taakverdeling of gebrekkig leiderschap oplossen.
“De arbodienst lost het verzuim voor ons op.”
In werkelijkheid ligt een groot deel van de oplossing binnen de organisatie zelf. Als werkgever moet je eigenaarschap nemen over beïnvloedbare factoren.
Juist door deze misverstanden blijft verzuim vaak te lang te hoog zonder dat er echt iets verandert. Hoe krijg je daar wel grip op?
Hoe krijg je grip op beïnvloedbaar verzuim?
Grip begint bij inzicht. Organisaties die sturen op beïnvloedbaar verzuim en duurzame verzuimreductie kiezen voor een duurzame verzuimaanpak die verder kijkt dan alleen het ziekteverzuimformulier of de medische oorzaak. Zij richten zich op wat binnen het werk of de organisatie zelf structureel bijdraagt aan uitval.
ADXpert gebruikt het JD-R model van professor Willem Schaufeli: een bewezen methode om werkdruk en energiebronnen te meten. In plaats van alleen te kijken naar wat er misgaat, wordt juist onderzocht waar medewerkers kracht uit halen — en hoe je dat kunt versterken.
Een paar belangrijke elementen uit die aanpak:
- Objectieve analyse: bijvoorbeeld met een Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) die ook psychosociale belasting meeneemt.
- Gebruik van Arbometer: een meetinstrument dat signalen uit de organisatie structureel ophaalt. Hier lees je wat Arbometer is en hoe het werkt.
- Cyclisch werken (PDCA): meten, bijsturen en continu verbeteren — niet eenmalig iets invoeren en hopen dat het beter wordt.
- Samenwerking tussen HR, directie en casemanagement: het is geen HR-feestje, het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Maar hoe ziet dat er in de praktijk uit?
Case: Zo verminderde zorgorganisatie De Overburen het verzuim
Zorgorganisatie De Overburen had een verzuimpercentage van 7,7%. Ondanks goede bedoelingen en een betrokken HR-afdeling lukte het niet om dat cijfer structureel omlaag te brengen. De oorzaak? Te weinig zicht op wat er écht speelde in de organisatie.
Samen met ADXpert werd een traject gestart waarin drie zaken centraal stonden:
- Diepe analyse via een RI&E volgens het JD-R model
Niet alleen fysieke risico’s, maar ook mentale belasting, sociale verhoudingen en organisatorische knelpunten werden in kaart gebracht. - Inzet van Arbometer
Met dit meetinstrument werden teamervaringen objectief verzameld. Dat leverde verrassende inzichten op, zoals onduidelijke verantwoordelijkheden, gebrekkige feedbackmomenten en spanningen binnen teams.
Lees hier de ervaring van Passend Primair Onderwijs Rotterdam met Arbometer. - Teamtrainingen en sessies
Op basis van de inzichten werden gerichte sessies gehouden om communicatie, samenwerking en eigenaarschap te versterken. Dit gebeurde altijd in co-creatie met de teams zelf, niet top-down.
De kracht van deze aanpak zat in de combinatie: scherpe analyse, teamgerichte aanpak én commitment vanuit het management. Wat ook medewerkerstevredenheid vergrootte. Niet harder duwen op regels, maar bouwen aan een gezondere werkomgeving.
Het resultaat?
Binnen één jaar daalde het verzuim van 7,7% naar 3,9%. Niet door harder te verzuimsturen, maar door duurzame verandering op teamniveau te realiseren.
Nu je weet dat structurele verandering écht effect kan hebben, is de vraag: wat kun jij vandaag al doen om de eerste stap te zetten richting grip op verzuim?
Wat kun jij vandaag al doen om verzuim te verminderen?
Wil je als HR of werkgever grip krijgen op beïnvloedbaar verzuim? Dan hoeft dat niet met grote plannen of dure trajecten te beginnen. Drie eerste stappen maken al verschil:
Stap 1: Analyseer je verzuimcijfers met een kritische blik
Zijn er patronen? Verschillen tussen teams? Terugkerende signalen? Kijk niet alleen naar de cijfers, maar naar het verhaal erachter.
Stap 2: Stel jezelf de vraag: waar in onze organisatie is verzuim mogelijk beïnvloedbaar?
Vraag dit ook aan teamleiders of medewerkers. Je zult zien dat zij vaak haarscherp aanvoelen waar de schoen wringt.
Stap 3: Zet een eerste stap richting inzicht
Dat kan een verkenning zijn van het JD-R model, een gespreksronde binnen de teams of het betrekken van een arbodienst die verder kijkt dan alleen verzuimregistratie.
-1.png?width=890&height=250&name=Kopie%20van%20Blog%20Banner%20(1)-1.png)
Zo krijg je blijvend grip op beïnvloedbaar verzuim
Je weet nu wat beïnvloedbaar verzuim is, waar je als organisatie invloed op hebt en hoe je de eerste stappen zet naar meer grip. Het kernprobleem zit vaak niet in ziekte zelf, maar in structurele factoren binnen de organisatie. De winst? Minder druk, meer regie en duurzaam lagere cijfers.
Bij ADXpert maken we zichtbaar wat er écht speelt en pakken we dit fundamenteel aan met bewezen modellen en tools zoals Arbometer. Zo creëren we blijvende verandering in plaats van korte termijncontrole.
Twijfel je waar bij jullie de beïnvloedbare factoren liggen? Plan nu een vrijblijvend adviesgesprek (selecteer ‘PMO/Arbometer'). Je krijgt concreet inzicht in de oorzaken en praktische handvatten om verzuim structureel te verlagen. Zodat jouw organisatie zich kan richten op haar kerntaak en een gezonde organisatiecultuur.
Topics:
