Wat is het arbeidsomstandighedenspreekuur en waarom moet je als werkgever weten dat dit bestaat?

Je medewerker voelt zich opgejaagd, piekert over werkdruk of slaapt slecht, maar meldt zich (nog) niet ziek. Wat kan hij dan doen? Veel werkgevers en HR-professionals weten niet dat er dan al iets mogelijk is. Namelijk: het arbeidsomstandighedenspreekuur. 

Maar zelfs als het spreekuur wél bekend is, haken veel werkgevers alsnog af zodra ze horen dat er geen terugkoppeling volgt. Ze denken: Als ik niks terug hoor, waarom zou ik zo'n spreekuur dan stimuleren? Toch is juist dat spreekuur voor veel medewerkers een belangrijke tussenstap. 

Bij ADXpert voeren we deze gesprekken regelmatig, vaak zelfs nog vóórdat iemand zich ziekmeldt. Als praktijkondersteuner bedrijfsarts (POB) krijg ik regelmatig medewerkers op het spreekuur die door omstandigheden op het werk of in hun privésituatie minder goed functioneren. Ze zijn nog niet uitgevallen, maar als er niets verandert, ligt verzuim wel op de loer. Ik help hen om hun zorgen te verkennen, grip te krijgen op hun situatie en te voorkomen dat kleine signalen escaleren. Daarmee help ik ook werkgevers om problemen te voorkomen die anders misschien onzichtbaar zouden blijven. 

In dit artikel ontdek je 

• wat het arbeidsomstandighedenspreekuur precies inhoudt. 
• waarom het voor jou als werkgever tóch waardevol is (ook zonder terugkoppeling). 
• hoe je zorgt dat medewerkers weten dat deze route er is. 

Wat is het arbeidsomstandighedenspreekuur? 

Het arbeidsomstandighedenspreekuur is een preventief, vertrouwelijk gesprek met een van de medewerkers van de arbodienst. Een ziekmelding is niet nodig. Dit spreekuur is een wettelijk recht van iedere medewerker en is bedoeld om op tijd werkgerelateerde zorgen te bespreken, zodat klachten geen verzuim worden. En jij als werkgever niet pas aan de bel trekt als het eigenlijk al te laat is. 

De kracht zit in de laagdrempeligheid: er hoeft geen officiële ziekmelding aan vooraf te gaan, en er hoeft ook geen toestemming van HR of de werkgever te zijn. Zonder ziek te zijn, mag een medewerker contact opnemen met de arbodienst voor een gesprek met een bedrijfsarts, arboarts of POB’er (link naar artikel ‘Wat doet een POB’er? Verschil met de bedrijfsarts en arboarts uitgelegd'). Medewerkers kunnen dus op eigen initiatief hun zorgen delen en advies krijgen over hoe zij gezond en inzetbaar kunnen blijven. 
Zo’n gesprek kan plaatsvinden bij twijfels over werkdruk, bij terugkerende fysieke klachten, of als iemand zich mentaal overbelast voelt.  

Dat klinkt waardevol voor medewerkers, maar roept bij veel werkgevers één prangende vraag op: Waarom hoor ik daar dan niks van terug? 

Waarom is er geen terugkoppeling na een arbeidsomstandighedenspreekuur? 

Dit spreekuur is bedoeld als preventief instrument en valt buiten het officiële verzuimtraject (het poortwachtertraject). Het gesprek is strikt vertrouwelijk. Je krijgt als werkgever géén terugkoppeling, tenzij de medewerker daar expliciet toestemming voor geeft. 

Dat roept bij sommige werkgevers weerstand op: “Als ik er niks van hoor, wat heb ik er dan aan?” Het spreekuur is geen controlemiddel, maar een preventieve voorziening. Het doel is voorkomen dat iemand uitvalt – niet om achteraf te verantwoorden waarom. Als werkgever faciliteer je dus iets wat werkt vóór jou, zonder dat je het altijd hoeft te zien gebeuren. 

Toch betekent geen terugkoppeling niet dat het niets oplevert. Laten we eens kijken wat dit spreekuur concreet bijdraagt – voor je medewerker én voor jou. 

Wat levert een arbeidsomstandighedenspreekuur op – voor je medewerker én voor jou? 

Voor de medewerker is het vaak een opluchting: eindelijk kan hij of zij in gesprek zonder dat er direct een melding volgt. Dat verlaagt de drempel en verhoogt de kans op tijdig signaleren van risico’s. Soms is het gesprek al genoeg; soms leidt het tot doorverwijzing of een voorstel voor aanpassing. 

Voor jou als werkgever: 

• Je voorkomt dat kleine signalen escaleren. 
• Je vergroot het gevoel van veiligheid en vertrouwen op de werkvloer. 
• Je laat zien dat je inzet op duurzame inzetbaarheid. 
• Je creëert een cultuur waarin hulp vragen normaal is. 

Het arbeidsomstandighedenspreekuur is dus geen risico, maar een kans: op rust, herstel en regie – voor beide partijen. 

Nu je weet wat het kan opleveren, is het belangrijk om te zorgen dat medewerkers ook weten dat dit spreekuur bestaat – en hoe ze het kunnen gebruiken. 

Hoe informeer je je medewerkers over het omstandighedenspreekuur? 

Veel werkgevers realiseren zich niet dat ze wettelijk verplicht zijn hun medewerkers te informeren over dit spreekuur. Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn. Neem het op in je personeelshandboek, intranet of onboarding. Zet het op de radar bij HR, leidinggevenden en vertrouwenspersonen. 

Belangrijk is dat je duidelijk maakt: dit is géén controlemiddel, maar een extra service. Geef voorbeelden die herkenbaar zijn: 

“Twijfel je of je werkdruk nog gezond is?” 
“Loop je ergens op vast, maar weet je niet of je moet melden?” 
“Zit je niet lekker in je vel en wil je advies van een professional?” 

Laat het geen abstract recht zijn, maar een duidelijke route voor je medewerkers. Uiteindelijk draait het niet alleen om beleid of verplichtingen. Het gaat om goed werkgeverschap.  

Wat heb je als werkgever aan een spreekuur als er geen terugkoppeling is? 

Als werkgever weet je misschien niet wat er besproken wordt in zo’n spreekuur. Maar je weet wél dat het gebeurt in een veilige setting, met als doel om mensen gezond aan het werk te houden. Door deze mogelijkheid actief onder de aandacht te brengen, laat je zien dat je preventie serieus neemt – en dat je vertrouwen hebt in je medewerkers. 

Je investeert niet in controle, maar in cultuur. En dat betaalt zich terug in betrokkenheid, inzetbaarheid en duurzame samenwerking. 

Het arbeidsomstandighedenspreekuur voorkomt verzuim dat je niet zag aankomen 

Het arbeidsomstandighedenspreekuur lijkt misschien onzichtbaar, omdat je er geen terugkoppeling van krijgt. Maar het effect is wél zichtbaar: medewerkers die op tijd hun zorgen kwijt kunnen, blijven vaak langer inzetbaar en voelen zich serieus genomen. Als je weet hoe dit spreekuur werkt en het actief onder de aandacht brengt, zet je een krachtige stap richting preventie. 

Verzuim voorkom je alleen als mensen een veilige route hebben om zich te uiten. Niet pas als ze zich ziekmelden, maar juist daarvoor. Dat is precies wat dit spreekuur mogelijk maakt. 

Bij ADXpert helpen we organisaties om het spreekuur niet alleen te regelen, maar ook intern goed te positioneren. Met praktische communicatie, duidelijke afspraken en korte lijnen richting het medische team zorgen we dat medewerkers die ruimte ook echt gebruiken. 

Wil je weten of jouw organisatie voldoet aan de informatieplicht of het maximale haalt uit preventieve zorg? Neem dan contact op voor een vrijblijvend gesprek.