Zwangerschap zou een mooie, bijzondere periode moeten zijn — ook op het werk. Maar wat als die periode gepaard gaat met ziekte of beperkingen? Veel werkgevers voelen zich dan overvallen: wat zijn je verplichtingen, hoe voorkom je langdurige uitval en hoe zorg je dat je medewerker zich gesteund voelt?
In de praktijk merken we dat dit vaak een spanningsveld oplevert tussen medische adviezen, wettelijke verplichtingen en wat er praktisch mogelijk is op de werkvloer. Zeker als signalen niet op tijd worden opgepakt of de risico’s vooraf niet goed zijn ingeschat, ontstaat er onnodig verzuim — met frustratie aan beide kanten tot gevolg.
Bij ADXpert begeleiden we al jaren werkgevers in dit soort situaties. We kennen de wet- en regelgeving, maar weten ook hoe je die vertaalt naar menselijk beleid en werkbare oplossingen. Door goed te luisteren, vooruit te denken en helder te communiceren, help je je medewerker én je organisatie verder.
In dit artikel laten we je zien hoe je zwangerschap en ziekte zorgvuldig aanpakt. We leggen uit wat je verplicht bent, hoe je de RI&E op orde brengt en hoe je het RAAK-principe toepast. Aan de hand van praktijkvoorbeelden, tips én een handige video krijg je inzicht in wat werkt — en wat je beter kunt voorkomen.
Ziekte en re-integratie tijdens de zwangerschap
Een zieke werknemer vraagt altijd om aandacht, maar wanneer ziekte samenvalt met een zwangerschap, komt daar een extra laag complexiteit bij kijken. Juist in deze situaties zie je het verschil tussen werkgevers die het serieus aanpakken en werkgevers die het op zijn beloop laten.
Een goede aanpak maakt het verschil. Dit doe je door:
- tijdig signalen op te vangen en serieus te nemen;
- samen te werken met de bedrijfsarts voor passend advies;
- werk en werktijden aan te passen waar nodig;
- open en regelmatig te communiceren met je medewerker.
Zo zorg je ervoor dat je medewerker zich gezien voelt, help je om uitval te voorkomen én bouw je vertrouwen op binnen je hele team. Laat je het traject echter lopen zonder plan of structuur, dan is langdurige uitval vrijwel onvermijdelijk. De gevolgen zijn merkbaar op meerdere niveaus:
- de werknemer voelt zich niet serieus genomen;
- collega’s worden extra belast;
- je loopt risico’s richting het UWV of de Arbeidsinspectie.
Als een werkneemster tijdens haar zwangerschap ziek wordt, is het belangrijk om snel duidelijkheid te krijgen over de oorzaak van het verzuim. Bij zwangerschap gerelateerde ziekte neemt het UWV de loondoorbetaling over. Toch blijft het jouw taak als werkgever om in gesprek te blijven met de werknemer en de bedrijfsarts.
Indien werk deels mogelijk is, stel je een Plan van Aanpak op waarin je afspraken maakt over passend werk. Een Plan van Aanpak helpt je om samen met de werknemer en de bedrijfsarts concrete, haalbare afspraken te maken over werkhervatting. Het documenteert de voortgang en maakt verantwoordelijkheden duidelijk, wat voorkomt dat het traject stilvalt of escaleert. Zo voldoe je niet alleen aan de eisen van de Wet verbetering poortwachter, maar creëer je ook een transparant en werkbaar proces dat zowel werknemer als werkgever houvast geeft.
Waarom preventie en maatwerk het verschil maken
De waarde van een goed doordachte aanpak zie je pas echt wanneer het misgaat — of juist nét op tijd goedkomt. In de volgende twee casussen zie je wat er gebeurt als preventie en structuur ontbreken, en wat er mogelijk is wanneer je als werkgever wél de regie pakt. Ze onderstrepen het belang van een actuele RI&E, tijdige signalering en het concreet maken van afspraken in een Plan van Aanpak.
Casus 1 – Productiebedrijf: uitval door gemiste preventie, herstel door maatwerk
Een jonge medewerker in een productiebedrijf werkte staand in wisseldiensten. Rond week 17 van haar zwangerschap kreeg zij bekkenklachten en extreme vermoeidheid. Omdat de RI&E geen rekening hield met zwangerschap en leidinggevenden onvoldoende bekend waren met hun wettelijke verplichtingen, bleven werkaanpassingen uit. De medewerker voelde zich schuldig over haar uitval en durfde niet meer terug te keren op de werkvloer.
Na volledige uitval werd alsnog actie ondernomen. Samen met de bedrijfsarts en een arbo-adviseur werd het RAAK-principe toegepast. Ze kreeg licht administratief werk op een andere afdeling, zittend op een balstoel om haar bekken te ontlasten. Er werd extra ruimte voor pauzes ingebouwd en een teamleider hield actief vinger aan de pols. Ook werd de RI&E aangepast en een zwangerschapsprotocol opgesteld.
Hoewel het ‘reparatiewerk’ was, kon de werknemer dankzij deze aanpak gedeeltelijk re-integreren. De werkgever kreeg een Ziektewetuitkering vanuit het UWV. Bij de beoordeling keek het UWV ook of de werkgever aantoonbaar preventief had gehandeld en of het verzuimdossier voldoende onderbouwd was. Een goede verslaglegging en duidelijke inzet vooraf zijn in zulke situaties essentieel om vertraging of weigering van de uitkering te voorkomen.
Casus 2 – Onderwijs: mentaal overbelast, signalen genegeerd
In het basisonderwijs werkte een leerkracht in groep 3 samen met een duo-collega. Het was haar derde zwangerschap, en tijdens eerdere zwangerschappen had ze bekkenklachten ervaren. De werkgever had hier fysiek rekening mee gehouden: ze kreeg een zadelkruk en ondersteuning van een onderwijsassistent.
Wat over het hoofd werd gezien, was de mentale belasting. Ze droeg groepsverantwoordelijkheid en gaf herhaaldelijk aan dat dit mentaal zwaar was. Deze signalen werden niet serieus opgepakt, noch structureel besproken. Rond week 20 viel ze uit door psychische klachten.
Het gevolg: 22 weken volledige uitval, plus 16 weken verlof. Ze verloor het contact met haar klas, voelde zich in de steek gelaten en ging twijfelen aan haar toekomst in het onderwijs. Pas na haar uitval kwam de werkgever in actie — maar dan vooral vanuit formatiebelang. Er was geen RI&E-aanpassing gedaan en het RAAK-principe was nergens toegepast.
Na haar terugkeer bleef de twijfel. Ze gaf aan zich onvoldoende gesteund te hebben gevoeld, zowel tijdens haar zwangerschap als bij haar re-integratie. Het gemis van contact met haar klas en het langdurige verzuim zorgden voor verlies van werkplezier en motivatie. Uiteindelijk besloot ze haar taken te reduceren en onderzocht ze zelfs de mogelijkheid van een functiewijziging buiten het onderwijs.
Deze situatie had voorkomen kunnen worden door tijdige taakverlichting en betere onderlinge afstemming. Deze casus laat zien hoe kwetsbaar vertrouwen is wanneer signalen worden genegeerd. Wat begon als een te voorkomen belasting, eindigde in langdurige uitval en twijfel over het vak en het eigen werk. De werkgever verloor niet alleen waardevolle inzet, maar ook de verbinding met een medewerker die jarenlang betrokken was.
Een effectieve RI&E en het RAAK-principe
De RI&E speelt een cruciale rol bij het voorkomen en beperken van zwangerschap gerelateerd ziekteverzuim. Je bent als werkgever wettelijk verplicht om hierin aandacht te besteden aan specifieke risico's zoals fysieke belasting, werken met gevaarlijke stoffen, nachtdiensten, extreme temperaturen en mentale druk. Deze verplichting is vastgelegd in de Arbowet (artikel 3 en 5) en wordt regelmatig getoetst, onder andere door arbo-kerndeskundigen.
Een gestructureerde manier om risico’s aan te pakken is het RAAK-principe:
- R – Risico’s wegnemen binnen de eigen functie en werkplek
- A – Aanpassing van werk en/of werktijden
- A – Ander passend werk aanbieden
- K – Keerpunt: vrijstelling van werk als geen andere optie mogelijk is
Deze volgorde helpt je om per situatie zorgvuldig én praktisch te handelen. Let daarbij ook op de mentale component: een werknemer die zich gehoord en serieus genomen voelt, blijft vaak langer inzetbaar.
Bekijk hier de video waarin wat een goede RI&E concreet betekent voor de praktijk.
Samenvattend: voorkomen is écht beter dan genezen
Ziekte tijdens de zwangerschap is soms onvermijdelijk, maar langdurige uitval is dat vaak niet. Door risico’s tijdig te signaleren, werk aan te passen en open in gesprek te blijven, kun je als werkgever het verschil maken — voor je medewerker én je organisatie.
Wees je ervan bewust dat zwangerschap vraagt om méér dan alleen empathie. Het vraagt om voorbereiding, kennis van de regels en de bereidheid om het beleid praktisch toe te passen. Als je niets doet, loop je het risico op uitval, onvrede en zelfs juridische gevolgen. Maar als je het goed aanpakt, vergroot je de inzetbaarheid, betrokkenheid en loyaliteit van je medewerkers.
Bij ADXpert helpen we werkgevers dagelijks om deze situaties zorgvuldig en doeltreffend aan te pakken. We combineren kennis van wet- en regelgeving met praktijkervaring, zodat jij zeker weet dat je de juiste stappen zet — voor, tijdens én na de zwangerschap.
Wil je weten of jouw RI&E up-to-date is? Of twijfel je of je op tijd de juiste signalen herkent? Neem dan contact met ons op voor een vrijblijvende check. Daarmee laat je zien dat je juist in kwetsbare situaties verantwoordelijkheid neemt en betrokken bent bij je medewerkers.
Topics:
