Verschil tussen eerste en tweede spoor bij re-integratie (en waarom werkgevers dit moeten weten)

Mijn ex-man en ik hadden jaren geleden samen een bedrijf toen hij ziek werd. Onze dochter was nog klein. We zaten ineens midden in het re-integratieproces. Toen ontdekte ik hoeveel je als ondernemer én als partner niet weet over re-integratie en hoe onzeker dat kan voelen. 

Juist omdat je er zelden mee te maken krijgt, weet je als werkgever vaak niet wat er allemaal op je afkomt als je werknemer langdurig ziek is. Maar je bent wél verantwoordelijk. Je denkt al snel: regelt de arbodienst dit niet gewoon? Dat dacht ik toen ook. Tot ik ontdekte dat jij als werkgever veel meer regie moet nemen dan je misschien verwacht. 

Als coach bij ADXpert begeleid ik dagelijks werknemers in het tweede spoor. In die trajecten zie ik ook dat werkgevers soms weinig kennis hebben over re-integratie. Ze denken vaak dat het tweede spoor pas mag starten als echt álle interne opties zijn uitgeput. Maar dat klopt niet. Die verwarring zorgt regelmatig voor vertraging, frustratie of zelfs een loonsanctie. 

Daarom vertel ik je in dit artikel 

• wat het verschil is tussen het eerste en tweede spoor bij re-integratie, 
• wat jouw rol als werkgever is, 
• hoe een coach daarbij kan helpen. 

Zodat jij grip houdt op het proces én je rol als werkgever goed kunt pakken in het re-integratietraject van je werknemer. 

Kort uitgelegd: wat is het verschil tussen eerste en tweede spoor? 

Het eerste spoor betekent re-integratie bij de eigen werkgever, het tweede spoor betekent re-integratie bij een andere werkgever. Beide sporen kunnen ook naast elkaar lopen, bijvoorbeeld als intern nog mogelijkheden worden onderzocht terwijl extern al mogelijkheden worden verkend. 

Als een werknemer ziek is, start de werkgever na zes weken samen met de werknemer met een plan van aanpak. Dat beschrijft de re-integratieactiviteiten (re-integratiewerkzaamheden) op basis van het advies van de bedrijfsarts. 

Dat begint meestal in het eerste spoor: gericht op terugkeer binnen het eigen werk in de oorspronkelijke functie, maar ook in aangepast werk. Denk aan andere werktijden of taken of een andere werkplek binnen de eigen organisatie die beter aansluit bij wat de werknemer nog wél kan. Zolang er intern nog passende oplossingen zijn, blijf je in het eerste spoor. 

Op deze website van het UWV lees je welke stappen je als werkgever moet zetten als je werknemer langdurig ziek is.

Wanneer zet je het tweede spoortraject in? 

Soms blijkt tijdens dit proces dat terugkeer binnen de organisatie niet haalbaar is. Bijvoorbeeld omdat er geen passend werk meer beschikbaar is of omdat de beperkingen van de werknemer te groot zijn. Dan komt het tweede spoor in beeld. 

Benieuwd hoe dat er in de praktijk uitziet? 
Bas Noordam kwam in het tweede spoor terecht na een bedrijfsongeval. In deze korte video vertelt hij wat dat voor hem betekende. 

In het tweede spoortraject verschuift de focus naar werk bij een andere werkgever. De werknemer krijgt begeleiding van een coach of re-integratiebureau bij het zoeken naar passend werk buiten het eigen bedrijf. Denk aan loopbaanoriëntatie, sollicitatiebegeleiding, netwerken of kortdurende omscholing. 

Soms lopen eerste en tweede spoor (deels) naast elkaar. Dat mag, zolang het goed onderbouwd is en de bedrijfsarts erbij betrokken is. 

We zetten de verschillen tussen beide sporen kort voor je op een rijtje. 

Verschillen tussen eerste en tweede spoor op een rij 

In onderstaande tabel zie je in één oogopslag hoe het eerste en tweede spoor van elkaar verschillen. Handig als je snel wilt checken wat wanneer van jou als werkgever wordt verwacht. 

Nu je duidelijk hebt wat de verschillen zijn, rijst de vraag: waarom is het voor jou als werkgever eigenlijk zo belangrijk om dit verschil goed te kennen? 

Verschil tussen eerste en tweede spoor. Waarom is dat belangrijk? 

Het is dus heel belangrijk om als werkgever te weten wat het verschil is tussen het eerste en tweede spoor. Jij degene die het re-integratieproces moet sturen. En dat vraagt om de juiste stappen op het juiste moment. 

Schakel je te laat over naar het tweede spoortraject? Of volg je niet de juiste aanpak? Dan loop je niet alleen vertraging op, maar ook het risico op een loonsanctie van het UWV. Bovendien kan het zorgen voor onduidelijkheid en frustratie bij je werknemer. 

Zulke situaties komen vaker voor en laten zien hoe belangrijk het is om dit verschil écht goed te begrijpen. Als je weet wanneer je welk spoor inzet, maak je het traject overzichtelijker, menselijker én correct geregeld. Voor elke betrokkene. 

Dat brengt ons bij een andere veel gestelde vraag: wie doet nu eigenlijk wat in dat hele traject? 

Wat is jouw rol als werkgever — en wat doet de arbodienst? 

Veel werkgevers denken: dat regelt de arbodienst toch? Nee. Als werkgever heb jij een centrale, actieve rol in het hele re-integratieproces. En ben je eindverantwoordelijk. De arbodienst adviseert, maar jij voert uit. 

Je bent ook verplicht om samen met de werknemer het plan van aanpak regelmatig te evalueren. Ook moet je passend werk aanbieden, intern én – als het zover komt – extern. 

Daarbij ondersteunt de bedrijfsarts (via de arbodienst). Hij of zij beoordeelt of er nog mogelijkheden zijn bij de werknemer en geeft advies over belastbaarheid.  
De werkgever  

• beoordeelt zelf of hij passend werk kan bieden  
• beslist uiteindelijk of het tweede spoor wordt ingezet en zet dat traject in gang. Wachten of afwachten is daarbij geen optie. 

De arbodienst is een belangrijke partner, maar geen regisseur. Zodra blijkt dat eerste spoor re-integratie niet haalbaar is, ben jij aan zet om in actie te komen. En dat vraagt om duidelijke regie en goede documentatie. 

Daarmee ben je er nog niet, want een goed tweede spoortraject vraagt ook om persoonlijke begeleiding. Een coach die oog heeft voor de mens achter het dossier.  

In dit artikel laat coach Sigrid van der Laan zien hoe zij coachees begeleidt die zoeken naar werk dat haalbaar is én zin geeft. 

Hoe ondersteunt een tweede spoor re-integratiecoach jouw werknemer? 

Als een werknemer in het tweede spoor terechtkomt, komt er veel op hem of haar af. Het is niet alleen praktisch – zoals solliciteren of netwerken – maar ook mentaal een grote stap. Veel werknemers voelen zich onzeker of verdrietig over het verlies van hun oude werkplek. 

Een coach zorgt voor persoonlijke, gerichte begeleiding. Hij of zij helpt de werknemer om opnieuw vertrouwen op te bouwen, talenten te ontdekken en nieuwe mogelijkheden te verkennen. Daarbij is er ook ruimte voor emoties en weerstand. 

Maar de coach is er ook voor de werkgever. Een coach houdt overzicht, signaleert knelpunten, denkt mee over oplossingen en zorgt dat het traject voldoet aan de eisen van de Wet verbetering poortwachter. Hier lees je wat die Wet inhoudt. 

Zo wordt het tweede spoor niet alleen een verplicht nummer, maar een proces waar alle partijen baat bij hebben. 

Benieuwd wat het tweede spoor je concreet kan opleveren? Lees: Van verplichting naar kans voor werkgever én werknemer. 

Met het juiste inzicht zet je als werkgever de eerste stap in de goede richting. 

Goed re-integreren begint met het juiste inzicht 

Re-integratie vraagt om actie. Maar actie zonder inzicht leidt vaak tot frustratie. Of fouten (die je liever voorkomt). Als je als werkgever weet wat het verschil is tussen eerste en tweede spoor, wanneer je moet schakelen en wie waarvoor verantwoordelijk is, maak je betere keuzes. Voor jezelf én voor je werknemer. 

Want uiteindelijk draait het niet alleen om regels of verplichtingen, maar om mensen. Mensen die duidelijkheid nodig hebben. Die perspectief willen, ook als terugkeer naar de oude functie niet meer mogelijk is. 

Bij ADXpert begeleiden we werknemers in het tweede spoor, maar we helpen ook werkgevers om grip te krijgen op dat proces. Met kennis, structuur én oog voor de menselijke kant. Want re-integratie is meer dan dossiers en deadlines. Het is een route naar herstel, vertrouwen en toekomst.  

Wil je sparren over jouw situatie, of gewoon zeker weten dat je niets over het hoofd ziet? Plan nú een adviesgesprek (selecteer 'tweede spoor’) en voorkom langdurige kosten voor ziekteverzuim.