Wat doet een A&O-deskundige – en wanneer schakel je die in?

Op twee basisscholen was de sfeer onrustig. Teamleden hadden moeite met de samenwerking en de werkdruk leek steeds hoger te worden. De directie zag wel signalen, maar wist niet goed waar het probleem zat – laat staan hoe het opgelost kon worden. Pas toen ze besloten een Arbeids- en Organisatiedeskundige (A&O-deskundige) in te zetten, kwam er beweging. In workshops bespraken teams wat hen frustreerde en wat ze nodig hadden. Binnen enkele weken lag er een concreet plan, gedragen door het hele team. 

Herken je dat? Je doet als organisatie al van alles – verzuimgesprekken, tevredenheidsonderzoeken, gesprekken met leidinggevenden – maar de onderliggende onrust blijft. De werkdruk neemt toe, teams lopen vast en het voelt alsof je telkens op dezelfde plek terugkomt. In zo’n situatie is het logisch dat je denkt: We doen iets niet goed. Maar wát dan precies? 

Als gecertificeerd A&O-deskundige bij ADXpert help ik organisaties om dat helder te krijgen. Daarbij richt ik me op het aanpakken van werkdruk, rolonduidelijkheid en sociale veiligheid. Onze A&O-deskundigen onderzoeken niet alleen wat er speelt, maar helpen ook bij het omzetten van inzichten naar concrete oplossingen. En dat doen we al jaren in sectoren als onderwijs, zorg en overheid. 

In dit artikel lees je wat een A&O-deskundige doet, wanneer het slim is om zo iemand in te zetten én wat het je oplevert. 

Wat doet een A&O-deskundige binnen arbobeleid? 

Een Arbeids- en Organisatiedeskundige (A&O-deskundige) helpt organisaties om risico’s in het werk zelf te herkennen en aan te pakken. Denk aan werkdruk, taakverdeling, samenwerking en sociale veiligheid. Waar de bedrijfsarts zich richt op gezondheid en verzuim, kijkt de A&O-deskundige juist naar hoe werk is georganiseerd. 

Hij of zij onderzoekt hoe mensen samenwerken, hoe processen verlopen en waar knelpunten zitten. De A&O-deskundige brengt in kaart wat er onder de oppervlakte speelt: wat veroorzaakt werkdruk, hoe zijn rollen verdeeld en is er voldoende veiligheid om problemen bespreekbaar te maken? 

Een belangrijk onderdeel is het toetsen van de RI&E (Risico-Inventarisatie en -Evaluatie), een wettelijk verplicht onderzoek naar risico’s op de werkvloer voor vrijwel alle werkgevers in Nederland. De RI&E gaat zowel over fysieke veiligheid (zoals vluchtroutes, trappen, machines) als over psychosociale veiligheid (zoals het voorkomen van stress, burn-out en ongewenst gedrag). Een RI&E moet altijd actueel zijn en de huidige risico’s binnen de organisatie weergeven. De A&O-deskundige controleert of bijvoorbeeld psychosociale risico’s, zoals stress of conflicten, goed zijn meegenomen. 

Volgens de Arbowet zijn er vier kerndeskundigen: bedrijfsarts, arbeidshygiënist, veiligheidskundige en arbeids- en organisatiedeskundige. Werkgevers hoeven deze niet in dienst te hebben, maar moeten er wél toegang toe hebben, via een arbodienst of zelfstandig expert. 

In de praktijk focussen veel RI&E’s op fysieke veiligheid, zoals vluchtroutes en trappen. Maar bij organisaties in zorg, onderwijs of overheid liggen de échte risico’s vaak in werkdruk en samenwerking. Daar maakt een A&O-deskundige inzetten het verschil. 

Volgens het BA&O-beroepsprofiel combineert de A&O-deskundige kennis van psychologie, organisatiekunde en arbeidsomstandigheden om duurzame oplossingen te ontwikkelen. Het gaat niet alleen om het signaleren van problemen, maar juist om het versterken van gezond en goed werk. 

Maar hoe weet je nu wanneer je zo’n deskundige nodig hebt? 

Wanneer is het slim om een A&O-deskundige in te schakelen? 

Een A&O-deskundige inzetten kun je doen om problemen te voorkomen, maar ook als er al iets speelt – zoals onrust in het team of toenemend verzuim. Veel organisaties zoeken hulp als er problemen spelen: stijgend verzuim, hoge werkdruk of onrust in teams. Maar ook als je twijfelt waar het precies misgaat, kan een A&O-deskundige uitkomst bieden. 

Zo was er een gemeente waar het management dacht dat de werkdruk te hoog was. Maar na onderzoek bleek de echte oorzaak ergens anders te liggen: onduidelijke rolverdeling en moeizame samenwerking. Er werd te veel langs elkaar heen gewerkt, vooral sinds het hybride werken was ingevoerd.  

Zonder dat onderzoek was de organisatie misschien oplossingen gaan bedenken voor een probleem dat er niet was – en was de echte oorzaak blijven liggen. Dit voorbeeld laat goed zien waarom het slim is om een A&O-deskundige in te zetten.  

De opbrengst bespreken we in de volgende paragraaf. 

Wat levert de inzet van een A&O-deskundige concreet op? 

Een A&O-traject begint met goed luisteren en gericht onderzoek. Dat kan via 

• Gesprekken (individueel of in kleine groepen) 
  Worden vooral gebruikt wanneer er behoefte is aan verdieping, context en persoonlijke ervaringen. 

• Vragenlijsten  
  Zijn efficiënt als je snel een breed en kwantitatief beeld wilt krijgen van wat er speelt binnen een grotere groep.   

• Workshops 
  Worden ingezet als je samen met medewerkers wilt reflecteren, brainstormen of oplossingen wilt ontwikkelen.  

De uitkomsten worden niet alleen geanalyseerd, maar ook getoetst: zijn de risico’s volledig en betrouwbaar in beeld gebracht? Zijn er genoeg mensen gehoord? En: doen we voldoende, of moeten we bijsturen? 

De kracht van een A&O-deskundige inzetten zit in het concreet maken van de uitkomsten. In plaats van abstract beleid krijg je werkbare adviezen: bijvoorbeeld betere taakverdeling, training voor leidinggevenden of het aanpakken van teamdynamiek. De terugkoppeling is helder en visueel, zodat je er direct mee aan de slag kunt. 

Wat levert dat op? Grip op problemen die vaak onder de oppervlakte blijven. Medewerkers voelen zich meer gehoord, leidinggevenden begrijpen beter wat hun rol is, en teams gaan soepeler samenwerken. 

Eerder las je al hoe scholen hiermee aan de slag gingen in workshops. Hoe zo’n traject verder verloopt, lees je hieronder. 

Hoe verloopt een traject met een A&O-deskundige in de praktijk? 

Vaak begint het traject met een toetsing van de RI&E. Daarbij kijkt de A&O-deskundige of het onderzoek goed is uitgevoerd: zijn de juiste thema’s onderzocht, zijn de betrokkenen goed bevraagd, en zijn de risico’s actueel en volledig? 

Na deze toetsing bespreekt de deskundige de uitkomsten in begrijpelijke taal. De organisatie krijgt heldere aanbevelingen die aansluiten op wat er speelt. Als het nodig is, volgt verdiepend onderzoek – bijvoorbeeld naar werkdruk of sociale veiligheid. 

Daarna volgt de stap naar uitvoering. Collega’s van de A&O’er, zoals een adviseur arbeid & organisatie of een coach, begeleiden dan de volgende fase: een workshop met het team, een training voor leidinggevenden, of hulp bij het opstellen van actieplannen. 

Lees in dit artikel hoe arbobeleid écht gaat leven op de werkvloer. 

Door mensen actief te betrekken – zoals in het voorbeeld van de scholen – ontstaat niet alleen inzicht, maar ook eigenaarschap bij medewerkers. En dat is essentieel voor blijvende verandering. 

Hoe start je met arbobeleid dat echt werkt? 

De eerste stap is een laagdrempelig gesprek met een A&O-deskundige. Je hoeft nog geen volledig plan te hebben. Het gaat om het delen van signalen en verkennen wat er mogelijk is. Zeker als je het gevoel hebt: “We doen al van alles, maar het verandert weinig,” is dat het juiste moment om een A&O-deskundige in te zetten. 

Het is de kunst om te begrijpen wat er écht speelt. Dat lukt alleen als je kijkt, luistert én doorvraagt. Een A&O-deskundige helpt je met overzicht, richting en praktische stappen. Daarmee voorkom je dat beleid op de plank blijft liggen en bouw je aan een werkomgeving waar mensen zich gehoord en veilig voelen. 

Een A&O-deskundige inzetten geeft richting én rust 

Een A&O-deskundige inzetten is geen luxe, maar een praktische stap om grip te krijgen op werkdruk, onduidelijkheid of sociale onveiligheid. Door te onderzoeken wat er echt speelt in jouw organisatie, ontstaat ruimte voor verbetering – zonder aannames of symptoombestrijding. 

Want als het team vastloopt of als medewerkers zich niet gehoord voelen, wil je niet blijven aanmodderen. Je zoekt duidelijkheid, draagvlak en een plan dat werkt. 

Bij ADXpert helpen we organisaties daarbij. We hebben alle kerndeskundigen in huis, en onze A&O-specialisten vertalen onderzoek naar werkbare stappen. Van RI&E-toetsing tot teaminterventie: we denken met je mee, bieden structuur en begeleiden je stap voor stap. 

Ben je benieuwd wat wij voor jouw organisatie kunnen betekenen? Neem dan vrijblijvend contact met ons op, zodat jij daarna weet waar je organisatie nu staat en welke volgende stap het meest helpt.