Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) kreeg vierentwintig procent van de vrouwen in de horeca in 2023 te maken met ongewenste seksuele aandacht. Dat is bijna één op de vier. Landelijk had in 2024 ruim 1,7 miljoen Nederlanders te maken met seksueel overschrijdend gedrag.
Toch blijft het in veel organisaties een onderwerp waar liever niet over gesproken wordt. Of waar pas iets gebeurt als het escaleert. Grensoverschrijdend gedrag zorgt voor onveiligheid op de werkvloer, en dat raakt álles: mensen, teams én resultaten.
Het werken bij een arbodienst ervaar ik als uitdagend én zinvol. Dat geldt ook voor onze coaches en bedrijfsmaatschappelijk werkers van ADXpert. Zij spreken regelmatig werknemers die zich onveilig voelen en hun verhaal niet durven te delen – soms met verzuim tot gevolg. Ook HR-professionals die wel willen handelen, maar niet weten waar te beginnen. Voor ons is het waardevol om werkgevers te helpen met het creëren van een veilige werkomgeving.
Hoog tijd om verandering op de werkvloer in gang te zetten.
In dit artikel lees je:
Zodat jij als werkgever niet alleen reageert op incidenten, maar actief bouwt aan een cultuur waarin mensen zich veilig en serieus genomen voelen.
Voor we ingaan op wat ongewenst gedrag is, lees je eerst waarom grensoverschrijdend gedrag nú actie vereist.
Grensoverschrijdend gedrag is geen incident meer dat zich afspeelt in de marge – het is een structureel probleem dat diep ingrijpt in de werkcultuur. Dat blijkt ook uit het advies van de Sociaal-Economische Raad (SER), waarin wordt opgeroepen tot een stevige, structurele aanpak. Losse maatregelen zijn niet genoeg.
Toch blijkt uit onderzoek van Ipsos dat slechts de helft van de werknemers weet of er binnen hun organisatie heldere afspraken of een meldstructuur bestaat. Dat rapport vind je hier. Juist dat gebrek aan duidelijkheid vergroot de kans dat ongewenst gedrag blijft bestaan.
De impact is groot: medewerkers voelen zich onveilig, durven zich niet uit te spreken, en het leidt in veel gevallen tot psychisch verzuim of verloop.
Als werkgever heb je dus niet alleen een verantwoordelijkheid, maar ook een kans: om te laten zien dat veiligheid op de werkvloer echt prioriteit heeft.
De SER definieert grensoverschrijdend gedrag als pesten, seksuele intimidatie, discriminatie en geweld – gedragingen die de grenzen van een ander overschrijden en psychische of fysieke schade veroorzaken.
Deze gedragingen hoeven niet altijd openlijk of zichtbaar te zijn. Soms sluimert het jarenlang in de organisatiecultuur. Een collega maakt ongepaste opmerkingen. Een leidinggevende respecteert grenzen niet. Of pesten wordt gebagatelliseerd als 'plagen'.
De impact is groot: medewerkers voelen zich onveilig, trekken zich terug of melden zich ziek. TNO schat dat pesten jaarlijks leidt tot circa 4 miljoen extra verzuimdagen.
Welke omstandigheden binnen een organisatie zorgen voor meer kans op grensoverschrijdend gedrag? Bekijk deze korte video en ontdek waar je als werkgever of HR-professional op kunt letten om problemen voor te zijn.
Zo voorkom je ongewenst gedrag op het werk – Praktische aanpak voor werkgevers
De SER stelt dat organisaties grensoverschrijdend gedrag alleen kunnen voorkomen of verminderen door een integrale aanpak: samenhangend beleid, training, cultuurverandering én een meldstructuur. Hieronder lees je vier concrete maatregelen die jij als werkgever kunt nemen.
Daaronder vind je een praktische aanpak waarmee je al deze onderdelen met elkaar verbindt – zodat losse maatregelen ook echt samen werken.
Veel werkgevers willen wel, maar vinden het lastig om het gesprek te voeren over grensoverschrijdend gedrag. Begin daarom met het duidelijk maken van je normen.
2. Meldsysteem en externe vertrouwenspersoon opzetten
De SER benadrukt het belang van een veilige, laagdrempelige meldstructuur. Medewerkers moeten weten waar ze terechtkunnen en durven praten zonder angst. Een externe vertrouwenspersoon is daarbij onmisbaar.
Wat is een externe vertrouwenspersoon op de werkvloer?
Een externe vertrouwenspersoon is een onafhankelijke specialist buiten de organisatie. Medewerkers kunnen hier veilig melding doen van grensoverschrijdend gedrag. De SER beschouwt deze rol als essentieel voor een veilige werkcultuur.
ADXpert levert gecertificeerde vertrouwenspersonen die naast medewerkers én organisaties staan. Ze luisteren, denken mee en begeleiden het proces zorgvuldig. Hier lees je daar meer over. Zo groeit vertrouwen in het meldproces: cruciaal om herhaling te voorkomen.
3. Training en leiderschapsontwikkeling rond sociale veiligheid
Leidinggevenden hebben een sleutelrol. Zij moeten signalen kunnen herkennen, grenzen durven aangeven en het gesprek aan kunnen gaan. Leidinggevenden en teams hebben training nodig om beter met lastige situaties om te gaan.
Herhaling en praktijkgerichte oefeningen helpen om écht anders te leren denken en doen. Denk aan gesprekken met collega’s over echte situaties, oefensessies en uitleg over hoe je zorgt dat iedereen zich veilig voelt op het werk.
Wil je weten hoe je dit goed aanpakt in jouw organisatie? Bekijk hoe wij helpen met praktijkgerichte trainingen die echt verschil maken.
4. Bedrijfsmaatschappelijk werk inzetten tegen psychosociale belasting
Grensoverschrijdend gedrag hangt vaak samen met een onveilige werkcultuur. Mensen durven hun zorgen niet te delen of lopen vast in werk of privé.
De SER adviseert organisaties om psychosociale arbeidsbelasting (PSA) actief aan te pakken. Bedrijfsmaatschappelijk werkers maken dit bespreekbaar en bieden op tijd de juiste ondersteuning. Zo voorkom je dat kleine signalen grote gevolgen krijgen.
ADXpert heeft een eigen team van ervaren bedrijfsmaatschappelijk werkers die deze signalen vroegtijdig oppakken. Ze maken onderwerpen bespreekbaar, ondersteunen leidinggevenden en versterken het onderling vertrouwen binnen teams. Daarmee werkt bedrijfsmaatschappelijk werk zowel preventief als herstellend.
Lees hier Waarom bedrijfsmaatschappelijk werk onmisbaar is voor werkgevers bij psychisch verzuim.
Wil je als organisatie écht werk maken van sociale veiligheid? Dan is het belangrijk om alle onderdelen hierboven samen te brengen in één samenhangende aanpak. Dit zijn de vijf stappen die ADXpert hanteert, in lijn met het SER-advies:
|
Stap |
Wat houdt het in? |
Wat levert het op? |
|
1. Risico-inventarisatie |
RI&E: voldoe je aan de wettelijke verplichting; Arbometer: maakt sociale risico’s concreet. |
Inzicht in sociale veiligheid op de werkvloer.
|
|
2. Plan van aanpak |
Vertaling van risico’s naar gerichte acties: preventief én bij incidenten. |
Duidelijkheid over wie wat doet en wanneer.
|
|
3. Training & bewustwording |
Training voor leidinggevenden en teams: oefenen met situaties en veilig leiderschap. |
Meer herkenning, betere gesprekken en meer vertrouwen. |
|
4. Meldsysteem & vertrouwenspersoon |
Externe vertrouwenspersoon en duidelijke meldprocedure. |
Maakt laagdrempelig melden mogelijk.
|
|
5. Opvolging & evaluatie |
Regelmatige toetsing: werkt het? Wat moet beter? Hoe borg je het? |
Structurele verbetering en blijvende veiligheid op de werkvloer. |
Deze stappen versterken elkaar en maken veiligheid voelbaar in de praktijk.
Grensoverschrijdend gedrag raakt de hele werkcultuur. Negeer je het, dan volgen onveiligheid, spanningen, verzuim en minder goede prestaties. Uiteindelijk kost dat de organisatie veel meer dan het probleem aanpakken.
Een veilige werkplek zorgt voor werkplezier, openheid en betere samenwerking – goed voor mens én organisatie.
Bij ADXpert zetten we samen een gedragscode op, trainen leidinggevenden en begeleiden het opzetten van een professioneel meldsysteem. We ondersteunen bij de RI&E en zorgen dat verbeteringen blijven hangen. Alles wat je in dit artikel hebt gelezen, brengen wij in de praktijk.
Wil je weten wat jij kunt doen voor jouw organisatie? Plan nu een adviesgesprek met één van onze experts en krijg inzicht in knelpunten én concrete adviezen waar je morgen mee aan de slag kunt.